A jednak pragniemy jej ponad wszystko

Wolność to nie znaczy że będziesz zaraz szczęśliwy
Wolny świat kryje więcej zasadzek niż głucha tyrania
Brytany spuszczone z łańcucha żądze przekraczające horyzont
krok jeszcze splątany w liny starych więzów
które próbują zacisnąć się znowu
Wolność zarówno dla podłych jak i tych
którzy ofiarowali jej siebie w darze
wolność dla tych którzy czując się jak diament czyści
chcieliby kroić ostro oddając się namiętnie
w nową niewolę – nienawiści od której ziemia jak pod dynamitem
rozpęka się zmieniając bieg rzek

                                                                           Julia Hartwig

Czym jest konstytucja? Odpowiedź jest prosta – to najważniejszy akt prawny w państwie. Określa najistotniejsze zasady jego ustroju, relacje między poszczególnymi władzami i instytucjami publicznymi, a także prawa i obowiązki obywateli.

100 lat temu – 17 marca 1921 r. ogromną większością głosów,  w wyniku wypracowanego kompromisu pomiędzy wszystkimi siłami politycznymi, Sejm Ustawodawczy uchwalił Konstytucję RP, która wyznaczała moment wskrzeszenia państwa po ponad stu  latach niewoli, moment odbudowy i tworzenia na nowo Rzeczypospolitej Polskiej i jej nowoczesnego społeczeństwa.

Konstytucja marcowa nawiązywała  do spuścizny Konstytucji 3 maja. Poprzedzała ją preambuła, rozpoczynającą się od słów: „W imię Boga Wszechmogącego! My, Naród Polski, dziękując Opatrzności za wyzwolenie nas z półtorawiekowej niewoli, wspominając z wdzięcznością męstwo i wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze wysiłki swoje sprawie niepodległości bez przerwy poświęcały…”.

Przyjęta ustawa zasadnicza stwierdzała, że państwo polskie jest Rzeczpospolitą, w której władza zwierzchnia należy do narodu, rozumianego jako ogół obywateli. Struktura państwa oparta została na trójpodziale władzy. Wybierany w wyborach przez Zgromadzenia Narodowe (Sejm i Senat) na siedmioletnią kadencję prezydent pełnić miał głównie funkcje reprezentacyjne. Kadencja Sejmu liczącego 444 posłów i Senatu liczącego 100 senatorów, wybieranych w demokratycznych wyborach, wynosiła 5 lat. Realną władzę skupiał rząd ponoszący odpowiedzialność polityczną przed Sejmem.

Konstytucja broniła interesów obywateli, gwarantując wszystkim ochronę życia, wolności i majątku bez względu na pochodzenie, rasę, narodowość, język czy wyznanie. Obywatelom przyznawała wiele praw i swobód – np. wolność prasy i zgromadzeń, nietykalność osobistą itd..   Gwarantowała niezawisłość sądów, zapewniała swobodę zachowania praw językowych i kulturowych mniejszościom narodowym. Uwzględniała szeroki samorząd terytorialny, gwarantowała podstawowe prawa i swobody obywatelskie. Wprowadzała obowiązek powszechnego i bezpłatnego nauczania w zakresie szkoły podstawowej.

Konstytucja marcowa – na wskroś nowoczesna – była w owym czasie jedną z najbardziej demokratycznych ustaw zasadniczych na świecie.

Z okazji okrągłej rocznicy tego historycznego wydarzenia została przygotowana przez Kancelarię Sejmu wirtualna wystawa, której scenariusz opracował Wydział Muzealiów Biblioteki Sejmowej, a konsultantem merytorycznym był prof. Tadeusz Wolsza.

Wystawa jest dostępna na głównej stronie Sejmu pod adresem: https://www.sejm.gov.pl/KonstytucjaMarcowa.nsf/