Odporność psychiczna- czym jest i jak ją wzmocnić?

Odporność psychiczna to jedna z cech osobowości, która w dużym stopniu odpowiada za to, w jaki sposób radzimy sobie z wyzwaniami, stresem i presją, niezależnie od okoliczności, w jakich przychodzi nam się z nimi mierzyć, czyli niezależnie od tego, czy jesteśmy zdrowi, pełni energii, majętni i otoczeni gronem oddanych nam osób, czy osamotnieni, schorowani i w kiepskiej sytuacji finansowej. To szereg naszych umiejętności intra- i interpsychicznych, które stanowią także o naszej stabilności emocjonalnej, wytrwałości, otwartości na wyzwania. Czyli potocznie mówiąc to „silna psychika”.

Cechy osoby odpornej psychicznie:

  • umiejętność efektywnego działania pod presją czasu i wymagań,
  • umiejętność zarządzania swoimi emocjami (ich wyrażania, regulowania, analizowania),
  • duże zaangażowanie w wykonywane działania/obowiązki zawodowe,
  • wysoka samodyscyplina,
  • konsekwencja (w działaniu i myśleniu),
  • dobre nawyki (szeroko rozumiane, w tym żywieniowe, higieny pracy i snu, regulacji sfery emocjonalnej i fizycznej),
  • optymizm,
  • akceptacja,
  • nastawienie na osiąganie celów,
  • budowanie sieci kontaktów towarzyskich i zawodowych,

Filary odporności psychicznej – model 4C

Omawiając temat odporności psychicznej, warto przytoczyć tzw. model 4C, który opisuje jej najważniejsze wymiary/filary. Im wyższe ich nasilenie, tym większa odporność psychiczna.
A są to:

Wyzwanie (challenge), czyli postrzeganie życiowych wyzwań, jako szansy, upatrywanie
w kryzysach możliwości pozytywnych zmian/rozwoju.

Pewność siebie (confidence) oznaczająca wysoki poziom wiary w swoje możliwości
i kompetencje (tak emocjonalne, społeczne, jak i zawodowe).

Zaangażowanie (commitment), czyli wytrwałość i sumienność w realizowaniu zadań, a także poczucie odpowiedzialności, za jakość wykonania zadań i zobowiązań.

Poczucie wpływu/kontrola (control) rozumiane, jako przekonanie o tym, że mam wpływ na swój los, potrafię kierować swoimi decyzjami, mogę je zmieniać wraz ze zmieniającymi się okolicznościami; mówimy tutaj o wewnętrznym poczuciu kontroli – to ja mam największy wpływ na swoje życie, a nie inni ludzie/los/świat/przypadek czy inne okoliczności zewnętrzne. To poczucie kontroli jest bardzo ważne, bo motywuje nas do podejmowania działań, nawet tych bardzo wymagających czy ryzykownych.

Opisane powyżej filary odporności psychicznej pomagają nam łatwiej odzyskać równowagę po doznanych życiowych ciosach, niepowodzeniach i trudnych chwilach. Dzięki nim w sytuacji kryzysowej łatwiej nam jest stanąć na nogi, podjąć konstruktywne działania i ruszyć dalej przez życie ku lepszej przyszłości. Warto także w tym miejscu wskazać, że im większą mamy odporność psychiczną, tym więcej osiągamy i lepiej się czujemy. Nie jest to jednak równoznaczne z poczuciem szczęścia. A mianowicie wartością leżącą u podstaw odporności psychicznej jest raczej zadowolenie niż szczęście rozumiane ogólnie, jako stan powiązany z przeżywaniem przyjemności, zaangażowaniem i poczuciem sensu. Odporność psychiczna ma największy związek z czymś, co możemy określić, jako równowaga i wewnętrzny spokój.

Jak wzmocnić odporność psychiczną?

Warto nauczyć się technik radzenia sobie ze stresem. Niezwykle ważne jest pozytywne nastawienie do ludzi i świata, wzmacnianie swojej samooceny poprzez dostrzeganie
i docenianie swoich sukcesów i osiągnięć, nawet tych najmniejszych. To także nauka koncentrowania się na tym, co jest zależne ode mnie, efektywna organizacja czasu pracy
i nauki, stawianie sobie celów życiowych krótko- i długoterminowych. Ważne jest również dbanie o aspekty związane ze sferą somatyczną tj. zdrowe odżywianie, regularny wysiłek fizyczny, higiena pracy i snu. Na wzmocnienie naszej odporności psychicznej wpływają także pozytywne relacje z innymi i tzw. wsparcie społeczne.

Jak w przypadku każdej zmiany/samorozwoju w sferze psychicznej warto pamiętać, że jest to proces, który wymaga czasu, nie dzieje się z dnia na dzień. Dobrze jest także skorzystać z indywidualnego wsparcia psychologicznego. Psycholog pomoże przeanalizować dotychczasowe funkcjonowanie, zbada potrzeby i oczekiwania tak, aby można było zmodyfikować pewne aspekty swojego życia, aby zwiększyć poziom odporności psychicznej.

4 zdrowe sposoby na wzmocnienie psychiki

Resilience, czyli rezyliencja – pierwszy krok do wzmocnienia słabej psychiki

Rezyliencja to umiejętność dostosowywania się do zmian, jakie zachodzą w życiu. Nie oznacza ona, że osoby z wysokim poziomem resilience są całkowicie nieodporne na stres i nie przeżywają żadnych negatywnych emocji w związku z trudnymi wydarzeniami. Łatwiej im po prostu wrócić do stanu równowagi po ciężkich doświadczeniach.

  1. Przyjrzyj się swoim przekonaniom – to, co myślisz o sobie i otaczającym cię świecie ma duży wpływ na twoją wytrzymałość psychiczną. Nie wszystkie przekonania są pozytywne i wspierające, nie wszystkie z pewnością sobie uświadamiasz. Jeśli na przykład jesteś przekonana/ny, że nigdy w życiu nic ci się nie uda, będziesz mniej skłonna/skłonny do tego, żeby aplikować do nowej, lepszej pracy. W rzeczywistości bardzo rzadko można ocenić, że coś zdarza się „zawsze” lub „nigdy”.
  2. Mądrze zarządzaj swoją energią – nie trać jej na rozmyślania o rzeczach, które cię nie dotyczą lub nie masz na nie wpływu. Zamartwianie się nie pomoże rozwiązać problemu,
    a sprawi, że zmarnotrawisz czas i energię, które możesz poświęcić na faktyczne szukanie rozwiązania lub też inne konstruktywne działania. Im częściej będziesz próbować zarządzać swoją uwagą, z tym większą łatwością będzie ci to przychodzić.
  3. Myśl pozytywnie – staraj się przewartościować negatywne myśli. Odkryj je,
    a następnie zamień, np. zamiast myśleć „jestem beznadziejna/-ny, nic nie potrafię” powiedz sobie „nie jestem bez wad, mam pewne słabości, ale mam także wiele atutów”. Nie może być to jednorazowe – zmiana nawyków, także tych myślowych, wymaga regularności
    i systematyczności. Słowa, których używasz, mają nad tobą władzę – nie narzekaj, nie biadol, tylko mów o sobie ,jako o wartościowej osobie, bo taką właśnie jesteś.
  4. Przeszłość traktuj, jako doświadczenie – twoja przeszłość jest czymś wartościowym, ucz się więc na błędach swoich i innych. Potraktuj ją, jako lekcję. Po czym pozwól jej minąć. Jeśli przeżywasz trudne chwile, potraktuj je, jako doświadczenie, z którego możesz się czegoś nauczyć. Nie pozwól, by cię całkowicie określała i definiowała – to ty tworzysz siebie właśnie teraz.

Gdy wzmocnisz swoją słabą psychikę, gdy ją wytrenujesz, tak jak ciało na siłowni, będziesz bardziej pewna/pewny siebie, ponieważ twoje myśli nie będą koncentrowały się na wadach,
a częściej dopuszczą do głosu twoje zasoby i atuty.