Lubelszczyzna powstańcza
Śladami Powstania listopadowego na Lubelszczyźnie
Gdy gaśnie pamięć ludzka – dalej mówią kamienie
Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński
W latach 2020 – 2021 upamiętniamy 190 rocznicę Powstania listopadowego, które zaczęło się 29/30.11.1830 r., a zakończyło 21.10.1831 r., trwało więc 326 dni.
Każda ważna rocznica, a tym bardziej „okrągła”, wpisująca się tak wyraźnie w dzieje narodu, zmusza niejako do przywołania wydarzeń historycznych. Przypadający w latach 2020-2021 jubileusz skłoniła nas do podjęcia trudu upamiętnienia miejsc związanych z Powstaniem na ziemi lubelskiej, którym pragniemy oddać świadectwo i cześć.
Ziemia lubelska nie pozostała obojętna patriotycznym uniesieniom w warszawskiej Szkole Podchorążych, które rozpoczęły Powstanie listopadowe. Powstanie zaangażowało ofiarnych patriotów: żołnierzy i urzędników, organizatorów, polityków i ofiarodawców, a całe społeczeństwo dawało czynem świadectwo patriotyzmu i oddania sprawie niepodległości. Lubelszczyzna była miejscem wielu bitew, starć, potyczek powstańców z całą potęgą armii carskiej. Ich smutnym dowodem są mogiły powstańców polskich z 1830 i 1831 roku. W większości ulokowane są one wzdłuż ówczesnych traktów, przy rzecznych przeprawach, o które toczono zacięte boje. Znajdują się w niewielkich wsiach i miasteczkach, gdzie trwały walki, czasami na cmentarzach przykościelnych. Najczęściej są to zbiorowe mogiły zwieńczone prostym krzyżem, czasem kapliczką. Wiele mogił powstańczych zatarł czas, a brak odpowiedniej pielęgnacji sprawił, że wśród pochowanych w nich żołnierzy znaczącą większość stanowią bezimienni. Zacieraniu śladów sprzyjała konsekwentna polityka władz rosyjskich oraz usytuowanie mogił w większości poza terenem cmentarzy.
Oddając hołd poległym, proponujemy wycieczkę do wydarzeń i miejsc na ziemi lubelskiej, gdzie stoczono powstańcze bitwy:
- 14 lutego 1831 – bitwa pod ZGÓRZNICĄ (wieś w gminie Stoczek Łukowski, powiat łukowski)
- 2 marca 1831 – bitwa pod Puławami
- 3 marca 1831 – bitwa pod Kurowem
- 18 kwietnia 1831 – bitwa pod KAZIMIERZEM DOLNYM
- 9 maja 1831 – bitwa pod Firlejem
- 10 maja 1831 – bitwa pod Lubartowem
- 17 – 20 czerwca 1831 – bitwa pod Kockiem
- 29 sierpnia 1831 – bitwa pod Międzyrzecem Podlaskim (lub bitwa pod Rogożnicą)
- 12 września 1831 – bitwa pod Kockiem (kolejna)
- 22 października 1831 – upadek Twierdzy Zamojskiej, która pełniła szczególną rolę w całym okresie Powstania
Prosimy dzielcie się z nami swoimi wiadomościami o Powstaniu, jeśli przebywacie w miejscach związanych z Powstaniem, wykonajcie ich dokumentację (np. fotografie, filmiki, notatki, itp.) i podzielcie się z nami. Dbajmy wszyscy o to, aby bohaterstwo przodków nie zaginęło w dziejach.
Oto proponowana literatura dla poszerzenia wiedzy o powstaniu w naszym regionie: