Bitwa pod Puławami – stoczona 2 marca 1831 roku, w czasie powstania listopadowego, rozegrała się między wojskami polskimi a rosyjskimi. Na początku marca na głównej arenie zmagań powstańców z Moskalami panował zastój.
Po rozegranej 25 lutego 1931 roku bitwie o Olszynkę Grochowską, pochód carskich wojsk na Warszawę został zatrzymany, jednak Polacy nie prowadzili większych operacji wojennych. Generał Dwernicki chciał ruszyć na Wołyń, aby także tam wzniecić powstanie. W tym celu Polacy musieli pokonać Wisłę i przebić się przez oddziały wroga.
Jako pierwsze powstańcze jednostki pod Puławami znalazły się batalion strzelców pod dowództwem Juliusza Małachowskiego oraz oddział piechoty dowodzony przez porucznika Adama Plewakę i podporucznika Apolinarego Nykę. Były one wielokrotnie atakowane przez Rosjan, którzy chcieli zablokować możliwość przeprawy całości sił polskich.
Zmagania zakończyły się pełnym sukcesem powstańców. Przez cały dzień Wisłę przekraczały kolejne jednostki Polaków.
Czterogodzinna bitwa piechoty oraz batalionu strzelców zakończyła się zwycięstwem wojsk polskich. Rosyjskie straty wynosiły ok. 100 zabitych i kilkadziesiąt koni.
Adama Plewakę, Apolinarego Nykę oraz Juliusza Małachowskiego odznaczono złotymi medalami Virtuti Militari, oznaczonymi kolejnymi numerami 24, 25 i 26.
Bohaterowie powstania styczniowego, walczący o wolną Polskę, zostali upamiętnieni
w Puławach jako zbiorowość, poprzez nadanie rondu imienia Powstańców Styczniowych, uchwałą Rady Miasta Puławy z 28 października 2010 r.
Patronami puławskich ulic są: Romuald Traugutt, Marian Langiewicz, Józef Hauke-Bosak, Michał Kruk-Heidenreich, Ludwik Mierosławski, Zygmunt Padlewski, Zygmunt Sierakowski. Do grona powstańców związanych z Puławami należą również Leon Frankowski i  główny patron miasta brat Albert (Adam) Chmielowski. Obok kościoła pod wezwaniem św. Brata Alberta w Puławach stoi pomnik oraz krzyż, który wyraża hołd powstańcom 1863-1864 r.
i Bratu Albertowi.